انواع مدارک مهندسی در کنترل پروژه

مدارک مهندسی (document Engineering) مطلبی است که در این مقاله قرار است به تفصیل و توضیح آن بپردازیم، اما قبل از شروع بهتر است بدانیم که اصلا مدرک مهندسی چه نوع سندی است؟

مدرک مهندسی مدرکی است که توسط سازمان کنترل پروژه تهیه شده است و پس از تمام شدن یک پروسه‌ی موفقیت آمیز و گرفتن تایید، توجیهی برای توسعه مهندسی و یا تشریح کاری که باید انجام شود به حساب می‌آید. در ادامه شما را با انواع مدارک مهندسی آشنا می‌کنیم و به شرح مختصری از تعاریف هر نوع از این مدارک می‌پردازیم.

انواع مدارک مهندسی کدام است؟

انواع مدارک مهندسی document Engineering در یک تقسیم بندی کلی، به لحاظ مراحلی که برای تولید طی می کنند و همین طور از نظر نقشه های مهندسی شده در پروژه ها به Feasibility Design و Basic Design و Detailed Design تقسیم می شوند که کمی جلوتر به توصیف و بررسی هر مورد می پردازیم.

Feasibility Design یا conceptual Design چیست؟

هر پروژه ای قبل از اینکه شروع به کار کند باید توجیه اقتصادی و فنی داشته باشد.در این مرحله پلن پروژه مورد بررسی و ارزیابی مالی و فنی قرار می گیرد. اگر اجرای آن توجیه پذیر بود سپس وارد فاز طراحی می شویم.

طرح پایه یا مفهومی (Basic design) چیست؟

مدارک basic design از انواع مدارک مهندسی هستند که فرآیند و تجهیزات اصلی، ملزومات و امکانات پروژه را به طور کلی بررسی می کنند. مثلا به صورت نقشه ای هستند که کلیات ماجرا را به ما نشان می دهند. نقشه هایی مانند : نمای کلی و دورنمای پروژه Layout ، نقشه های فرآیند PFD و …

مثال واقعی برای طرح پایه یا مفهومی(Basic design)

به عنوان مثال فرض کنید یک زمین خیلی بزرگی دارید که در این زمین قرار است یک پالایشگاه احداث کنید. در basic design واحد های اصلی پالایشگاه که هر کدام یک فرآورده ای تولید می کنند را در آن قسمت به صورت کلی به ما نمایش می دهند و عملا جزئیات قضیه را ما در آنجا نخواهیم داشت. یا تصور کنید که مثلا قرار است در یک مناقصه شرکت کنیم و یک برآورد هزینه ی کلی روی یک پروژه انجام انجام بدهیم و در اینجا حتما از پلات پلن استفاده می کنیم.

پلات پلن (plot plan) چیست؟

حالا پلات پلن (plot plan)  چیست؟ پلات پلن یک نوع نقشه ای است که در دسته بندی basic قرار می گیرد. Plot Plan  در پروژه های مهندسی از آن دسته از مدارک مهندسی اصلی و کلیدی است که طی گام و بخش ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ تهیه و ایجاد ﻣـﻲشود.( Plot Plan)پلات پلن توسط گروه های مهندسی در پروژه استفاده می شود و اغلب در گام مهندسی پروژه به وسیله‌ی تیم طراحی ایجاد می‌شود و به قسمت های مختلفی تقسیم می‌شود.

حالا اگر بخواهیم وارد جزیات بشویم و ریز تر به این مسئله نگاه کنیم، برای مثال اگر بخواهیم وارد یک قسمت خاص از یک یونیت مشخص شویم تا به تمام جزئیات آن و تمام نقشه های ریز آن دسترسی پیدا کنیم. در این صورت این فرآیند از نوع مدارک مهندسی جزو detail design به شمار می‌آیند، به این دلیل که جزئیات در آنجا مشخص تر هستند و قائدتا بعد از طراحی basic design به سراغ طراحی detail design می‌رویم.

طراحی تفصیلی (Detailed design) چیست؟

طراحی تفصیلی یا detailed design از انواع مدارک مهندسی می‌باشد و  مرحله ای است که در آن طرح پالایش می شود و نقشه ها، مشخصات و برآوردها ایجاد می شوند. detailed design یا طراحی تفضیلی شامل خروجی هایی مانند مدل های دو بعدی و سه بعدی، P & ID، تخمین هزینه ها، طرح های تدارکات و غیره می‌باشد. این مرحله جایی است که هزینه کامل پروژه مشخص می شود و همه ی اجزا و گام های پروژه به صورت خیلی دقیق و جزئیات کامل طراحی می شوند تا هیچ ابهامی وجود نداشته باشد.

انواع مدارک مهندسی در پروژه های EPC

• 1- نقشه Drawing
• 2- برگه اطلاعات و دیتاهای فنی Data Sheet
• 3- مشخصات فنی و تکنیکال پروژه Technical Specification
• 4-دفترچه محاسبات Calculation Book
• 4-دفترچه محاسبات Calculation Book
• 5-درخواست خرید Material Requisition-MR
• 6- برآورد مقدار خرید Material Take Off-MTO
• 7-ارزیابی فنی پیشنهادات فروش Technical Bid Evolution-TBE

11بخش Discipline مهندسی پروژه از نظر استاندار IPS

(Heating, Ventilation, Air Conditioning Cooling & Refrigeration (AR

 Civil (CE)

Electrical (EL)

General (GN)

Instrument (IN)

Fixed Mechanical Equipment (ME)

Piping & Pipelines (PI)

Process Machineries (PM)

 Process & Chemical (PR)

Safety, Fire Fighting & Environmental Pollution Control (SF)

Technical Protection (TP)

توضیحات تکمیلی انواع مدارک مهندسی و اشکال آن ها

چهار شکل عمده از مدارک مهندسی وجود دارد: نوت بوک، پروژه، آموزش و ارائه.

همین طور دقت داشته باشید که وقتی مدارک مهندسی document Engineering توسط شرکت طراح کننده یا توسط بخش مهندسی تولید و ایجاد می شود، طبق یک سری دستور العمل ها و روش هایی باید برای دستگاه نظارت کننده یا کارفرمای پروژه ارسال شود تا تایید آن مدارک مهندسی گرفته شود.

نتیجه گیری پایانی

همانطور که در این مقاله بررسی شد، انواع مدارک مهندسی document Engineering از لحاظ مراحل تولید Basic Design و Detailed Design تقسیم بندی می شوند. در بحث در طراحی پایه و مفهومی یا basic design فقط نیاز ها ، باید ها و نباید ها و موارد اصلی یک پروژه مورد بحث قرار میگیرد و ما هیچ صحبتی از نقشه ها و اندازه های نهایی که برای فرآیند ساخت یا خرید مورد نیاز می باشند نمی‌کنیم ولی در طراحی detailed design در پایان فرآیند، طرح باید از نظر ابعادی صحیح و هماهنگ باشد و تمام اجزای اصلی پروژه به طور دقیق و با تمام جزئیات طراحی می‌شوند.

انواع مدارک مهندسی از لحاظ مراحل تولید Basic Design وDetailed Design

انواع مدارک مهندسی Engineering Document از لحاظ اهمیت

یکی از مباحث مهم برنامه ریزی و کنترل پروژه بررسی انواع اسنادو مدارک مهندسی است ، که در این مقاله می خواهیم از نظر اهمیت، آن ها را دسته بندی کنیم . در روند انجام پروژه ها می خواهیم بدانیم دسته بندی اسناد و مدارک مهندسی پروژه های EPC به چه صورت است و روند پیشرفت آن را مشاهده کنیم . همچنین مکاتبه و روند آن را مشاهده کنیم که به چه شکل است.

چنین مواردی را در طراحی پایه، درون یک دستور العمل یا رویه هماهنگی در یک پروژه مشاهده می کنیم که به آن Coordination Proceduer گفته می شود . دستور العمل هماهنگی پروژه است که شامل انواع اسناد مهندسی پروژه ها می شود . در این دستور العمل دسته بندی اسناد و مدارک مهندسی آمده است .

دستور العمل هماهنگی پروژه :

دستور العمل هماهنگی پروژه شامل توضیحات و مشخصات پروژه است. اما قسمتی که در این بحث با آن سر و کار داریم ، قسمت دسته بندی انواع مدارک مهندسی Engineering Document می باشد. همان طور که در شکل زیر مشاهده می کنید ؛ این دسته بندی شامل ۳ کلاس است که به ترتیب کلاس A ، کلاس R و کلاس I هستند

 این ترتیب دسته بندی بر اساس میزان اهمیت انواع اسناد مهندسی است . البته این نام گذاری دسته ها ممکن است در معرفی پروژه ها متفاوت باشد ؛ اما اکثرا با همین نام های A , R , l به ترتیب نام گذاری می شوند.

مدارک مهندسی کلاس A

مدارک کلاس A ، مدارکی هستند که باید حتما به تایید کارفرما برسند و سپس بعد از تایید کارفرما ، به عنوان عملیات اجرایی استفاده کنیم . به عنوان مثال نقشه ای که مربوط به بخش خاصی از پروژه است باید حتما به تایید کارفرما برسد سپس به استناد آن ، می تواند اجرا شود. در این مدارک از انواع مدارک مهندسی Engineering Document ، مواردی که بسیار اهمیت دارند ذکر می شوند که ما حتما نیازمند تایید کارفرما برای اجرا یا خرید هستیم . این مدارک که از اهمیت بالایی برخوردار هستند ، در دسته بندی کلاس A قرار می گیرند.

مدارک مهندسی کلاس R

مدارک موجود در این دسته هم اهمیت زیادی دارند اما میزان اهمیت شان از مدارک مهندسی موجود در کلاس A کمتر است . تفاوت این دو نوع مدارک مهندسی را با این مثال بهتر متوجه می شویم. مدارک موجود در کلاس A را قبل از تایید کارفرما نمی توان خرید یا اجرا کرد و طبق دستور العمل ، کارفرما موظف است مثلا طی 14 روز پاسخ دهد . اگر بعد از این 14 روز کارفرما پاسخ نداد ، باز هم نمی توان عملیاتی انجام داد . باید منتظر تایید بمانیم .

 اما در مورد مدارک موجود در کلاس R طبق دستور العمل مثلا کارفرما باید طی 14 روز پاسخ دهد ، اگر پاسخ نداد می توانیم فرض را بر تایید کارفرما بگذاریم و کار را اجرا کنیم. مدارکی در این کلاس R قرار می گیرند که علیرغم اهمیت شان در صورتی که کارفرما هنوز تایید نکرده باشد هم با عملی کردنش اتفاق خیلی مهمی نیافتد.

مدارک مهندسی کلاس I

آخرین دسته از انواع اسناد و مدارک مهندسی یا انواع مدارک مهندسی Engineering Document ، مدارک کلاس I است که مدارک این دسته از اهمیت پایین برخوردار هستند و صرفا جهت اطلاع یا information برای کارفرما می فرستیم. و اصلا نیازی به تایید یا عدم تایید کارفرما نیست. بنابر این از لحظه ای که مدرک را ارسال کردیم می توانیم عملیات را اجرا کنیم.

به عنوان مثال مدارک از نوع MTO که مربوط به خرید مواد اولیه است ، در این دسته از انواع مدارک مهندسی قرار می گیرند. این لیست را میتوان برای کارفرما فرستاد و بدون منتظر ماندن برای تایید کارفرما ، خرید این اقلام را شروع کرد . این مدارک مهندسی EPC صرفا جهت اطلاع به کارفرما ارسال می شود.

این دسته بندی کلی راجع به مدارک مهندسی فنی پروژه ها بود و مدارک غیر فنی مثل نامه ، صورت وضعیت ، صورت جلسه و غیره جز این مدارک قرار نمی گیرند . که این دسته بندی شامل مدارک کلاس A , کلاس R و کلاس I برای طراحی مفهومی اسناد و مدارک مهندسی پروژه ها می شود که نوع این مدارک بر اساس پیشرفت شان متفاوت می شود .

در مشخصات هر فعالیت ، لازم است نوع مدرک مهندسی را هم ذکر کنیم و بر اساس آن Progress یا میزان پیشرفت هر مدرک یا سند را محاسبه کنیم . پس برای محاسبه میزان پیشرفت هر فعالیت باید ابتدا نوع کلاس آن را تشخیص دهیم چون متفاوت است.

انواع اسناد و مدارک مهندسی از لحاظ اهمیت ( Engineering Document ) به چه صورتی است؟

در ویدیو زیر این موضوع رو مفصل برای شما توضیح می دهیم.